Borderline kişilik bozukluğu.Belirtileri, nedenleri ve tedavisi

Borderline kişilik bozukluğu belirtileri ve tanı kriterleri (DSM-V)

Dsm 5 tanı kriterlerine göre: Borderline kişilik bozukluğu aşağıdakilerden beşi (ya da daha çoğu) ile belirli, erken erişkinlikte başlayan ve değişik bağlamlarda ortaya çıkan, kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüsellik ile giden yaygın bir örüntü:

Gerçek ya da imgesel bir ayrılıp gidilmeden (terk edilmeden) kaçınmak için çılgınca çaba gösterme (Not: Beşinci tanı ölçütü kapsamına giren intihar ya da kendine kıyım davranışını burada kapsamayın.)
Gözünde aşırı büyütme (göklere çıkarma) ve yerin dibine sokma uçları arasında gelip giden, tutarsız ve gergin kişilerarası ilişkiler örüntüsü.
Kimlik karmaşası: Belirgin ve sürekli, tutarsız bir benlik algısı ya da kendilik duyumu.
Kendine kötülüğü dokunabilecek en az iki alanda dürtüsellik (örn. Para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, güvensiz araba kullanma, tıkınırcasına yeme). (Not: Beşinci tanı ölçütü kapsamına giren intihar ya da kendine kıyım davranışını burada kapsamayın.)
Yineleyici intihar davranışları, girişimleri ya da göz korkutmaları ya da kendine kıyım davranışları.
Duygudurumda belirgin bir tepkiselliğin olmasına bağlı olarak duygulanımda tutarsızlık (örn. yoğun dönemsel disfori, kolay kızma ya da genellikle birkaç saat, ancak seyrek olarak birkaç günden daha uzun suren bunaltı).
Süreğen bir boşluk duygusu.
Uygunsuz, yoğun bir öfke ya da öfkesini denetlemekte güçlük çekme (örn. sık sık kızgınlık gösterme, sürekli öfkeli olma, sık sık kavgaya karışma).
Zorlanmayla ilintili, gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtileri.

Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerin ortak özellikleri şunlardır:
Kızgınlığın tek duygusal tepki olması. Bozuk insan ilişkileri (eyleme vurumlar). Tutarlı bir kimlik duygusunu sürdürememek ve depresyon

Psikodinamik açıdan Borderline kişilik örgütlenmesi

Belirgin özellikler şunlardır: Daha çok hayatın ilk dönemiyle ilgilidir. Daha çok psikoz bu döneme özgüdür. Dış geçeklik ve iç gerçeklikte sorunlar vardır. Kendisi ve ötekisi arasındaki ilişkileri sorgulama ve konumlandırma çabaları vardır. Bastırma savunma mekanizması yetmez ve yansıtma yapılır. Gerçeklikle bağ kopmamıştır. Ensestüel fantezileri bastırma yetersizlik. İçsel gerçeklik çok taşkın ve kontrolü zor.İçsel boşluk yoğun olup kastrasyon yerine terk edilmek ve bırakılma korkusu,En çok yansıtma, inkar ve yarılma savunmalar,Mentalizasyon sürecinde zayıflık.

Borderline Kişilik Organizasyonu (örgütlenmesi)
İlkel savunma mekanizmaları kullanan ve sorunlu insan ilişkileri gösteren hasta grubu olarak adlandırmıştır. (yaygın anksiyete, okb, çeşitli fobi, disosiyatif hipokondriyak takıntılar, konversiyon belirtileri, paranoid eğilimler, cinsel sapmalar). Ego yetersizliği (yapısal eksikliği) nedeniyle anksiyeteyi tolere edemezler.Stres durumunda birincil düşüncelere (psikotik gerileme) gösterirler. Kullanılan ilkel savunma biçimleri (bölme ve yansıtmalı özdeşim)

Borderline kişilik bozukluğu Tedavisi:

Tüm kişilik bozukluklarında olduğu gibi Borderline kişilik bozukluğu tedavisi de zordur. Tedavide kişiliğin yeniden yapılandırılması temel amaçtır. Bu kişilik bozukluğu nedeniyle kişinin sosyal ve iş hayatında, aile hayatında bir çok sorun ortaya çıkar. Bu nedenlerle tedavisi zaman alır ve gerçek bir tedavi en az bir yıl kadar sürebilir. Bu sorunun tedavisinde en vazgeçilmez tedavi psikoterapidir. ilaçlar ise ruh halini istikrara kavuşturmak için denenebilir. ancak ilaçlar genellikle hastalığın bazı belirtilerini gidermek için yardımcı olabilir. İialç tedavisi astaya sorunlarıyla yeni başa çıkma becerilerisi öğretmez ya da duygu durumunu düzeltecek bilgiler ve davranışlar öğrenmesine yardımcı olamaz. Tedavide aslolan terapidir.

Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerle terapi ve tedavi uygulamaları zordur. Bu nedenle psikolog terapistler ve doktorlar bu bozukluğu olan bir kişi ile uğraşırken bir kaya gibi olmayı öğrenmelidir. Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerdeki "ya hep ya hiç" şeklindeki duygusal labilitenin farkında olmalı ve bunu doğrulamak için dikkatli olmalıdır. Hasta bir çok olumsuz duyguyu terapistine de yansıtacaktır.

Kullanılan başlıca tedavi yöntemleri: Transferansın olduğu terapiler, Şema terapi ve etkinliği kanıtlanmamış olan hipnoz çalışmalarıdır. Tedavide hastanın bağlanma sorunları çözülerek duygusal düzenleme yapılır ve özerklik kazandırılır. Şema terapi ile mod değişimi sağlanır.

Tedavinin başlanıç aşamasında kişinin intihar riski iyi değerlendirilmelidir. İntihar duyguları çok yoğunsa ve bu yönde bir bulgu edinildiğinde ilaç tedavisi ve hastaneye yatış gerekir. Bugüne kadar en başarılı ve etkili psikoterapötik yaklaşım Marsha Linehan tarafından geliştirilmiş olan Diyalektik Davranış Terapisidir. Bu tedavi yaklaşımının borderline kişilik bozukluğu ile başa çıkmak için diğer birçok psikoterapötik ve medikal yaklaşımlara göre daha etkili oduğu düşünülmektedir. Özellikle duygu düzenlemede ve buna bağlı problemlerde etkilidir. Diyalektik Davranış Terapi ile hastaların kendini tanıma, duygu düzenleme ve bilişsel yeniden yapılandırma yoluyla hayatlarını ve duygularını daha iyi kontrol altına almları öğretilir. Daha çok grup ortamında yapılan kapsamlı bir bilişsel davranışçı terapi yaklaşımdır. Terapist liderliğinde;: kişilerarası etkinlik, sıkıntıya tolerans, kabullenme becerileri, duygu düzenleme ve farkındalık becerileri öğretilir.

Borderline kişilik bozukluğu hakkında sıkça sorulan sorular

Borderline Kişilik Bozukluğu (BPD) nedir?

Borderline kişilik bozukluğunda (BKB) temel özellik olarak başkalarıyla ilişkilerde istikrarsızlık vardır ve bu kişiler ilişkilerini uzun süre sürdüremezler. Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerde genellikle çok dürtüselik vardır. Bu durum uzun yıllardır süren ve erken sosyal etkileşimler ile ilgilidir. Kişinin duyguları bazen hızlı bir şekilde ileri ve geri dalgalanır. Bu bozukluğu olan kişilerde çoğu zaman yanlış anlamalar ve gerçeği ayırt etmede sorunlar görülür. Bu bazı sanrı bozukluğu türü gibi görünse de, aslında bu kişinin normal bilişsel işlevleri ve duyguları ile ilgilidir. Borderline kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle başkalarını "siyah-beyaz" olarak görürler. Örneğin terapistini önce çok faydalı görürken daha sonra birden bire faydasız olarak görebilir. Terapistini yüceltme daha sonra ise yerin dibine sokma durumları yaşatabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğu ne kadar yaygındır?

Bu kişilik bozukluğu çok yaygın değildir örneğin ABD nüfusunun %1 ila 2% sinde olduğu tahmin edilmektedir. Başka bir ruhsal bozukluk için tedavi görmek isteyen insanlar arasında daha yaygındır.

Borderline Kişilik Bozukluğu Nasıl sorunlara neden olur?

Herhangi bir ruh sağlığı sorunu gibi, borderline kişilik bozukluğu da kişinin yeteneklerini ya da günlük yaşamını etkileyerek sosyal yaşam işleyişinde sorunlara neden olmaktadır. Bu bozukluğu olan kişiler genellikle başkalarıyla ilişkilerde özellikle de önemli ve yakın ilişklerde stres veya çatışma yaşarlar. Bu genellikle boşanma, fiziksel, cinsel ya da duygusal istismara, kişinin ailesini veya işine yabancılaşarak kaybetmesine neden olur. Ayrıca yeme bozukluğu ve depresyon gibi ek duygusal sorunlara yol açabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Nasıl bir seyir izler?

Erken erişkinlik döneminde kronik istikrarsızlık vardır ancak 30'lu ve 40'lı yaşlara gelindiğinde bu bozukluğu olan bireylerin çoğunluğu ilişkileri ve iş işleyişinde daha fazla istikrar kazanır. İntihar riski yaş ilerleidğinde düşer.

Borderline Kişilik Bozukluğu genetik midi?

Borderline Kişilik Bozukluğu genel popülasyona göre bozukluğu olanların birinci derece biyolojik akrabalarında yaklaşık beş kat daha sık görülür. Depresyon ya da madde kullanımı ile ilgili bozukluklar (örneğin, uyuşturucu kullanımı), Antisosyal Kişilik Bozukluğu ve Duygudurum Bozuklukları için artmış ailesel risk de vardır. Ayrıca kişinin ailesinde veya kendisinde verolan bipolar bozukluk da bu riski artırmaktadır.

Borderline kişilik bozukluğu vaka örneği 1:Kocasını aldattığından dolayı terapiye gelen 34 yaşındaki bayan M. kocasından boşanmayı düşünmektedir. Kocasına bir başkası ile ilişkisini belli etmek istemekte ve sonuçta da kocasının öğrenmesini sağlamıştır. Ancak daha sonra kocasının evde olmadığı zamanda suçluluk duygularının yoğunlaştığı bir anda ilaç içerek intihar girişiminde bulunmuştur. İntihar girişimini de kocasının öğrenmesini sağlamış; ardından da kocası tarafından eve sağlık ekibi gönderilmiştir. Ancak sağlık ekibini “benim bir şeyim yok” diyerek geri çevirmiştir.

Vaka örneği 2:
25 Yaşında bekar bir bayan olan E. Dindar bir ailede yetişmiştir. Aynı zamanda kendiside benimseyerek çarşaf giydiğini ve giyimini de kesinlikle değiştirmeyi düşünmediğini söylemektedir. Dinine çok bağlı olduğunu söyleyen E. buna karşılık bir çok kişi ile evlilik dışı ilişkisi olduğunu belirtmektedir.

Yayın tarihi: 23/03/2015

© İzinsiz alıntı yapılamaz. web sitelerine kısmi alıntılar için izin verilen kaynak gösterme şekli:
www.onlineterapiler.com sitesinden alınmıştır (link çalışır şekilde eklenmelidir).