Obsesif kompulsif bozukluk(saplantı takıntı)ve tedavisi
Birçok kişinin temizlik, simetri, kontrol etme ya da biriktirme şeklinde takıntıları vardır. Aşırı temizlik ve düzenlilik, eşya biriktirme, para biriktirme, düzen tertip, kapıyı ya da ocağı kontrol etme gibi kendini yapmaktan alıkoyamama şeklinde ortaya çıkan ve kişinin çevreyle uyumunu bozan saplantı-zorlantıları obsesif-kompulsif bozukluk olarak değerlendirilir. Ortalam 50 kişiden birinde obsesif kompulsif belirtiler görülmektedir. Obsesif birey takıntıları için önemli ölçüde zaman harcar ve saçma olduğunu bildiği halde kendini kompulsiyonlardan yani zorlantılı davranışlardan alıkoyamaz. Takıntılı düşünceler kişide önemli ölçüde kaygıya neden olur ve kişi bu kaygıdan kurtulmak için yineleyici davranışlar yapar. Örneğin temizlikle ilgili takıntılı düşünceleri olan birey bu düşüncelerden kurtulmak için saatlerce banyoda kalabilir, dakikalarca ellerini sabunlayabilir ya da her tuvaletten çıkışında banyoya girebilir.
Yaygın olarak görülen obsesyon çeşitleri
Şüphe obsesyonları: Bir şeyi yapıp yapmadığı konusunda kendinden emin olamama şeklinde ortaya çıkan obsesyonlardır. Örneğin: Kapı ya da gaz ocağını kapatıp kapatmadığından emin olamama nedeniyle sürekli kontrol etme. Abdest alırken uzuvlarını yıkayıp yıkamadığından, namaz kılarken sure okuyup okumadığından ya da rekatları doğru kılıp kılmadığından şüphe duyma bu tür obsesyonlardandır.
Temizlik obsesyonları: Bu obsesyon türü eşyalara dokunduğunda sürekli el yıkama, saatlerce tuvalet ve banyodan çıkamama, marketten alınan ekmeği yiyememe hatta yıkama, aile fertleriyle ortak bardak ya da tabak kullanamama, başkalarının tuvaletini kullanamama, kapı kulplarına dokunamama şeklinde görülebilir.
Düzen ve simetri obsesyonları: Bu obsesyon türünde kişi düzensizlikten aşırı derecede rahatsız olur. Halı veya duvardaki tabloların eğik olmasından, eşyalarının yerinin değiştirilmesinden rahatsız olma, kaldırım çizgilerine basmadan yürümeye çalışma şeklinde belirgindir.
Hoşuna gitmeyen şeyleri düşünme: Bu obsesyon türünde birey hoşuna gitmeyen ve istemsiz olarak gelen rahatsız edici bazı düşünceleri engelleyemez. Örneğin: Kendisinin, çocuğunun ya da aile fertlerinden birinin başına kötü bir şey geleceği düşüncesi nedeniyle kendisini bazı davranışlar yapmak zorunda hisseder. Kapıyı 3 kere açıp kapatma, bir kelimeye 5 defa söyleme, elektrik düğmesini 3 defa açıp kapatmak gibi davranışları yapmazsa kötü bir şey olacağını düşünür.
Sayma obsesyonları: Bu obsesyon türünde kişi gördüğü ya da düşündüğü nesneleri saymaktan kendini alıkoyamaz; kaldırım veya bina katlarını sayma, araba plakalarını okuma, belli sayılara uğur ya da uğursuzluk yükleme şeklinde görülebilir.
Obsesif kişilik: Obsesyonlar bazı kişilerde obsesif kişilik haline dönüşebilir. Obsesif kompulsif bozuklukta kişi takıntılarının farkındadır ve saçma olduğunu bilir, kurtulmak için çaba sarfeder. Obsesif kişilik bozukluğunda ise birey takıntılarına mantıksal açıklamalarla sahip çıkar. Obsesif kişilikteki kişiler ayrıntılara çok takılan, mükemmelliyetçi, aşırı kontrolcü ve hükmedici bir yapıya da sahip olabilirler.
Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisi
Yapılacak klinik değerlendirme sonucu ilaç ya da terapi yoluyla tedaviye karar verilir. İlaçların yanısıra psikolog tarafından yapılacak psikoterapi etkili olur. Özellikle Bilişsel davranışçı terapi tedavide kullanılır. Ağır vakalarda ilaç tedavileri gerekir. İlaç ve psikoterapinin birlikte kullanıldığı tedavilerde daha iyi sonuç alınır; fakat tedavi uzun solukludur.
Obsesif kompulsif bozuklukta online terapi faydalı olur mu? Yüzyüze terapi imaknı olmayanlar veya bu yolu denediği halde sonuç alamayanlar için online terapi desteği faydalı olabilir. Obsesif kompulsif bozuklukta maruz bırakma terapisi sıkça uygulanan yöntemlerden biri olduğu için yazılı destek tedavide ciddi bir avantaj sağlayabilir.