Uzman klinik Psikolog nedir, ne iş yapar ve nasıl olunur?

Psikolog olmak isteyen veya bu alanda kariyer yapmak isteyen kişilerin en çok merak ettiği konulardan biri Klinik psikolog mesleği ve klinik psikoloji yüksek lisans programları ile ilgilidir. Klinik psikolog veya uzman klinik psikolog nasıl olunur, bu meslekleri olmak için ne gerekir. Mezun olanlar nerede çalışır ve maaşı ne kadardır gibi sorularınıza bu yazımızda cevap verdik. Ayrıca klinik psikolog iş ilanları ve konuyla ilgili olarak Sağlık bakanlığı tarafından yayınlanmış yönetmelikleri ve psikolog meslek mensuplarını ilgilendiren kanun maddelerini de ele aldık.

Klinik psikolog nedir ve nasıl olunur?

Uzman klinik psikolog ünvanı psikoloji eğitiminden sonra Klinik psikoloji alanında yüksek lisans eğitimi alan psikologlara üniversiteler tarafından verilen bir ünvandır. Klinik psikologlar psikoloji biliminin sağlık alanındaki uygulamalarında çalışırlar. Türkiye'de 2014 yılında 1219 sayılı kanuna eklenen 13 nolu ek madde ile klinik psikolog mesleği düzenlenmiş ve bu kanunda atıf yapılan sağlık meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarını düzenleyen 29007 sayılı yönetmelikle de Sağlık Bakanlığı'na bağlı olarak klinik psikoloji alanında çalışacak meslek mensupları ve faaliyetleri tanımlanmıştır. Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-1/A bölümünde yapılan bu ayrıntılı tanımlamada Psikolog ve Klinik psikologların görev alanları ilk defa net olarak belirlenmiştir.

Mevcut uygulamada psikologlar yalnızca hekimlerin yönlendirdiği hastalara bakabilirken Sağlık Bakanlığı tarafından 2014 yılınca yayınlanan yeni yönetmeliğie göre Klinik psikologların hekimin yönlendirmesine gerek olmadan da terapi uygulaması yapabileceği alanlar belirlenmiştir. Yönetmelikte Klinik psikologların yeni yetki ve sorumlulukları detaylı olarak belirlenmiş ve klinik psikoloji uzmanlığı olmayan psikologlara göre yetkileri artırılmıştır. Ayrıca Klinik psikoloji uzmanlığı olmayan psikologlar Sağlık bakanlığından sertifika aldıklarında Klinik psikologun sorumluluğunda işlem yapabilir denmiştir.

Yönetmelikte Psikologların ve Klinik psikologların görevleri şu başlıklar altında sıralanmaktadır:

Psikolog

a) Psikoloji lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre Bakanlıkça uygun görülen psikolojinin tıbbi uygulamalarıyla ilgili sertifikalı eğitim almış ve/veya yeterliliğini belgelemiş psikologlar, klinik psikoloğun sorumluğunda test teknik ve yöntemlerini uygular ve raporlar, hasta görüşmesi yapar. Psikolojik rehabilitasyon hizmeti, afet ve kriz ile özel alanlara yönelik psikolojik destek hizmeti verir. Taburcu olan hastaların izlem, görüşme, danışmanlık hizmetlerine katkı sağlar.

b) Uluslararası teşhis ve sınıflama sistemlerinde hastalık olarak tanımlanmayan psikologları doğrudan ilgilendiren durumlarda ayaktan, yatan ve kronik hastalığı olan hastalara ve yakınlarına klinik psikoloğun ve/veya psikiyatri uzmanının sorumluluğunda psikolojik destek hizmetleri verir.

c) Toplum ruh sağlığını korumaya yönelik faaliyetlerde görev alır.

ç) Çalıştıkları kurumlarda diğer çalışanlara yönelik psikolojik destek eğitimleri verir.

d) Psikoteknik değerlendirme yapar.

e) Eğitimini almış olduğu alanda hastalara, hasta yakınlarına, ekipteki tüm elemanlara duygu, düşünce, davranış ve bedensel hastalıkların ilişkileri, tutumların ve davranışların değiştirilmesi, stres gibi insan davranışları, hakkında kuramsal ve uygulamalı bilgi verir.

 

Klinik psikolog

1- Uluslararası Hastalık Sınıflandırma (ICD - 10) listesinde F00 ile F99 kodları arasında yer alan hastalıklarda ilgili uzman tabibin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı olarak, hastalara eğitimini aldığı terapi ve psikolojik destek hizmetlerini verir.

2- Gözlem ve görüşme teknikleri kullanır; eğitimini almış olmak kaydı ile zeka, kişilik, gelişim, nöropsikolojik testler, ilgi, tutum ve uyum envanterleri gibi araçları uygular ve yorumlar.

3- Kullandığı ölçme, değerlendirme yöntemlerinin psikometrik özelliklerine, verdiği psikolojik hizmetlerin ya da eğitim programlarının etkinliğinin değerlendirilmesine yönelik çalışmalar/araştırmalar yapar.

4- Eğitimini almış olduğu alanlarda hastalara, hasta yakınlarına, ekipteki tüm elemanlara insan ve davranışları hakkında kuramsal ve uygulamalı eğitimler verir.

5- Toplum ruh sağlığını korumaya yönelik faaliyetlere katılır, katkı sağlar

6- Psikolojik değerlendirme ile hastalık olarak tanımlanmayan ve Ek-1/A de yer alan durumlarda eğitimini aldığı psikoterapi uygulamalarını yapar.

7- Gerekli durumlarda bireyler ya da aileleri için krize müdahale, travma ve afetlerde bireysel/grup psikolojik yardım ya da eğitimini aldığı psikoterapi uygulamalarını yapar ve/veya yapılmasını önerir.

Klinik psikologların hekim yönlendirmesine gerek olmadan psikoterapi uygulayabilecekleri alanlar

Aynı yönetmeliğin Ek-1/A bölümünde Klinik psikologların ilgili uzman tabibin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı olmadan psikoterapi yapabilecekleri durumlar ise şu şekilde sıralanmaktadır:

a) İhmal ve terk (Eş, ebeveyn, tanıdık, arkadaş, diğer kişi veya kişiler tarafından)

b) Kötü muamele (Eş, ebeveyn, tanıdık veya arkadaş, resmi otoriteler, çocuk(lar), diğer kişi veya kişiler tarafından)

c) Hastalık ve tedavi sonrası dönem

ç) Eğitim ve okuma yazma ile ilgili problemler

•      1) Okula gidememe
•      2) Okur-yazar olmama ve düşük düzeyde okuma yazma
•      3) Okulda başarısızlık
•      4) Sınavlarda başarısızlık
•      5) Sınıf arkadaşları ve öğretmenlerle anlaşmazlık ve eğitim intibaksızlığı
•      6) Eğitim ve okuma yazmayla ilgili diğer problemler

d) İş ve işsizlikle ilgili problemler

     1) İşsiz kalma,

     2) İş değiştirme

     3) İş kaybı tehlikesi

      4) Stresli çalışma programı

     5) İşveren ve iş arkadaşlarıyla anlaşmazlık

     6) Çalışmayla ilgili diğer fiziksel ve zihinsel zorluklar

     7) İşle ilgili diğer problemler

e) Sosyal çevreyle ilgili problemler

•      1) Hayat-dönemindeki geçişlerde uyum problemleri
•      2) Sorunlu ebeveyn durumu
•      3) Tek başına yaşama, yalnız kalma
•      4) Kültürel uyum güçlüğü
•      5) Sosyal uzaklaştırma ve red
•      6) Sosyal çevreyle ilgili diğer problemler

f) Çocuklukta olumsuz yaşam olaylarıyla ilgili problemler

• 1) Çocuklukta sevgi ilişkisinin kaybı
• 2) Çocukluk döneminde evden ayrılma
• 3) Çocukluk döneminde aile ilişkilerinde değişme
• 4) Çocukluk döneminde öz güvenin kaybına neden olan olaylar
• 5) Yakın çevre içindeki kişi tarafından çocuğun cinsel suistimaliyle ile ilgili problemler
• 6) Yakın çevre dışındaki kişi tarafından çocuğun cinsel suistimaliyle ile ilgili problemler
• 7) Çocuğun fiziksel suistimaliyle ile ilgili problemler
• 8) Çocukluk dönemindeki kişisel korkutucu olaylar
• 9) Çocukluk dönemindeki diğer olumsuz yaşam olayları

g) Yetiştirmeyle ilgili diğer problemler

• 1) Yetersiz ebeveyn gözlem ve kontrolü
• 2) Aşırı koruyucu ebeveyn
• 3) Kurumsal yetiştirme
• 4) Düşmanlığa eğilimli ve sürekli suçlanan çocuk
• 5) Çocuğun duygusal ihmali
• 6) Yetişmede ihmalle ilgili diğer problemler
• 7) Uygunsuz ebeveyn baskısı ve diğer anormal yetiştirme ile ilgili problemler
• 8) Yetiştirmeyle ilgili diğer problemler

ğ) Primer destek gruplarıyla ilgili diğer problemler

• 1) Eş veya arkadaş ilişkisindeki problemler
• 2) Ebeveynler ve eşin ebeveynleriyle ilişkide problemler
• 3) Akrabalar ile ilişkide problemler
• 4) Yetersiz aile desteği
• 5) Aile üyesinin yokluğu
• 6) Aile üyesinin ortadan kaybolması ve ölümü
• 7) Ayrılık veya boşanma sonucunda ailenin parçalanması
• 8) Aile ve ev halkını etkileyen diğer stresli yaşam olayları
• 9) Primer destek grubuyla ilgili diğer problemler

h) Psikososyal durumlarla ilgili problemler

• 1) Tehlikeli ve zararlı olduğu bilinen davranışsal ve psikolojik girişimleri isteme ve kabul
• 2) Danışmanlarla anlaşmazlık
• 3) Psikososyal durumla ilgili diğer problemler

ı) Cinsel eğilim, davranış ve uyumla ilgili danışma

• 1) Cinsel eğilimle ilgili danışma
• 2) Cinsel davranış ve uyumla ilgili danışma
• 3) Üçüncü kişinin cinsel davranış ve uyumuyla ilgili danışma

i) Sağlık servislerine diğer danışma ve tıbbi tavsiye için gelen kişiler,

• 1) Teşhis edilmemiş korku verici şikayeti olan kişi
• 2) Araştırma bulgularının açıklaması için görüşme yapan kişi
• 3) Alkol kötüye kullanımı için danışma
• 4) İlaç kötüye kullanımı için danışma
• 5) Tütün kötüye kullanımı için danışma

j) Yaşam-yönetim güçlüğü ile ilgili problemler

• 1) Tükenme
• 2) Kişisel özelliklerin vurgulanması
• 3) Dinlenme ve gevşemenin olmaması
• 4) Stres, başka yerde sınıflanmamış
• 5) Yetersiz sosyal yetenek,
• 6) Sosyal rol çatışması,
• 7) Yeteneksizliğe bağlı olarak aktivitelerin sınırlanması
• 8) Yaşam-yönetimi güçlüğüyle ilgili diğer problemler

Yayın tarihi: 11/06/2014