Tüm yönleriyle Psikoterapi: Psikoterapi nedir, nasıl yapılır ve psikoterapist kime denir

Psikiyatrist, psikolog, psikanalist, psikofarmakolog, psikoterapist  gibi bol P harfi bulunduran sağlık alanı bazen kafa karıştırıcı olabiliyor. Eğer sizin de bu kavramlarla kafanız karıştıysa bu kavramları biraz açıklamakta fayda var. Çünkü son yıllarda yetkili ya da yetkisiz bir çok kişinin kendisini terapist veya psikoterapist olarak tanımladığını görmekteyiz. Bu durum psikolojik yardıma ihtiyacı olan kişilerin psikoterapist ararken kime başvuracakları konusunda tereddüt yaşamalarına neden olmaktadır. Yaşanan karmaşa psikoterapiye ihtiyacı olan kişilerin gerçek bir uzmandan yardım almasını da engellemektedir. Bu yazımızda sizlere yardımcı olmak için; psikoterapist kime denir, psikoterapi nedir ve  nasıl yapılır, teknikleri ve yöntemleri nelerdir, psikoterapi kitapları terapinin yerini tutar mı ve psikoterapist nasıl olunur gibi en çok soro sorulan ve merak edilen konuları açıkladık.

 

Sorunlarınızla başa çıkmak için çok bunaldığınızı mı hissediyorsunuz?

 Eğer öyle hissediyorsanız, bu konuda yalnız değilsiniz.  Amerikan Ulusal Akıl Sağlığı Enstitüsü’ne göre Amerikalı yetişkinlerin dörtte biri, depresyon, anksiyete ya da başka bir ruhsal bozukluk yaşamaktadır. Bunun dışındaki kişilerin ise  ciddi bir hastalık ile başa çıkma, kilo verme ya da sigarayı bırakmak gibi başka sorunlar için yardıma ihtiyacı var. Yine insanların bazıları ilişki sorunları, iş kaybı, sevilen birinin ölümü, stres, madde kötüye kullanımı ya da başka bir sorun ile başa çıkmak için mücadele ediyor. Ve bu sorunlar genellikle çok yıpratıcı olabiliyor.

Psikoterapi ve psikoterapist kavramları

Psikoterapi nedir?

Psikoterapi yardıma ihtiyacı olan kişi ya da kişilerle psikolog arasında gerçekleşen ve karşılıklı ilişkiye  dayanan işbirliği tedavisidir. Bu tedavi edici süreç yardıma ihtiyacı olan kişiye; objektif, tarafsız ve yargısız olan biriyle her şeyi açıkça konuşma imkanı veren destekleyici bir ortam sağlar. Psikoterapi sürecinde siz ve psikoloğunuz  soruna yol açan düşünce ve davranış kalıplarınızı tespit etmek ve bunları değiştirmek için birlikte çalışırsınız. Böylece sorunlarla baş etme becerilerinizi geliştirmiş olursunuz.

Psikoterapi hayatınızı kontrol altına almak ve sağlıklı baş etme becerileri ile zorlu durumlarla mücadele etmeyi öğrenmenizde size yardımcı olur. Psikoterapi psikologların  insanların daha sağlıklı, daha etkili alışkanlıklar geliştirmelerine yardımcı bazı prosedür uygulamalarıdır. Psikoterapiler psikologların danışanlarının sorunlarının çözümü için yaptıkları çalışmalarda onlara yardımcı olur.  Psikologların kullandığı bilişsel-davranışçı terapiler, kişilerarası psikoterapiler, psikanaliz ve psikodinamik terapiler ile varoluşçu terapi gibi çeşitli psikoterapi yaklaşımları vardır.  Psikologlar uyguladıkları psikoterapi yoluyla, her yaştan insanın daha mutlu, daha sağlıklı ve daha üretken bir hayat yaşamasına yardımcı olur.

Psikoterapist kime denir?

Psikoterapist, duygusal problemleri olan insanları tedavi etmek için eğitilmiş profesyoneller için kullanılan bir terimdir. Aldığı akademik diplomasına bağlı olarak, bir psikolog veya psikiyatrist psikoterapist olabilir. Bu meslek sahipleri aldıkları resmi diploma ve lisanslı eğitimler sonucunda bireysel psikoterapi, grup terapisi, aile ve evlilik terapisi alanlarında çalışırlar. Bazı ülkelerde psikolog ve psikiyatristlerin dışındaki meslek mensupları da aldıkları klinik eğitimler ve lisans izinleri ile terapi yapabilmektedirler. Ancak doğru olan kinik deneyime sahip diploma ve meslek etiğine sahip psikolog ve psikiyatristlerin psikoterapi uygulamasıdır.

Psikoterapi çeşitleri nelerdir?

Psikoterapi kavramını, duygusal problemler olan insanları tedavi etmek için uygulanan yöntemler ve tedavi süreci olarak tanımlayabiliriz.

• Bireysel psikoterapi: Psikolog ve danışanın oluşturduğu bir etkileşim sürecinde uygulanan terapi şeklidir.
• Evlilik ve aile terapisi: Eşler ve Psikolog tarafından oluşturulan bir etkileşim sürecinde uygulanan terapi şeklidir. Eşler tek tek veya birlikte terapi sürecine alınır.
• Grup terapisi: 10 ila 15 arasındaki kişiden oluşan ve psikolog rehberliğinde yürütülen terapi şeklidir. 90 dakika kadar sürmektedir.
• Psikoeğitim: Belirli konularda yapılan grupla psikolojik danışma faaliyetlerini kapsar. Madde bağımlılığı gibi konularda belirli oturup sayısınca belirli konular işlenir. Bilgilendirme yapılır. Karşılıklı etkileşimler sağlanır.

Psikoterapi uygulama yöntemleri nelerdir

• Yüz yüze terapi: Geleneksel terapi yöntemdir. Bir oda içinde psikolog ve danışanın konuşarak gerçekleştirdikleri terapi yöntemdir.
• Online terapi: psikolog ve danışanın internet ya da telefon aracılığı ile karşılıklı yazışma, videolu görüşme ya da e-posta ile danışma şeklinde yürütülen modern çağın yeni terapi yöntemdidir. 

 

En çok bilinen psikoterapi ekolleri hangileridir

Psikoterapi için birçok farklı yaklaşım vardır. Psikologlar genellikle bir psikoterai yaklaşımı kullanabilecekleri gibi birden çok yaklaşımı bir arada da kullanırlar. Her teorik yaklaşım, psikoloğun müşterilerinin sorunlarını anlamak ve uygun çözüm yoları geliştirmek için bir yol haritası gibidir.

Tedavinizde geçerli olacak en iyi psikolojik yaklaşım psikoloğunuz tarafından sizin hakkınızda toplanacak bilgiler ve yapacağı araştırmalar sonucunda belirlenir. Psikoloğunuz tedavi için bir psikoterapi yaklaşımını benimseyebilir ancak daha sonra yeni durumlara göre yeni yaklaşımlar da belirleyebilir.  Örneğin, bilişsel-davranışçı terapi kullanarak  tedavi için pratik bir yaklaşım benimser ve sorunlarınızla  daha etkili başa çıkma becerileri geliştirmenize yardımcı olmak için belirli görevleri yapmanızı  isteyebilir. Bu yaklaşım, genellikle ev ödevleri içerir. Size okuma ödevleri verebilir, korkularınızın üzerine gitmenizi isteyebilir.  Bilişsel terapilere nazaran, Psikanalitik ve İnsancıl psikoterapi yaklaşımları ise genellikle eylemden çok konuşmaya daha fazla odaklanır. Bu yaklaşımı benimseyen psikolog mevcut sorunların temel nedenlerini anlamanıza yardımcı olmak için erken çocukluk deneyimlerinizi sizinle değerlendirir. Bu tabiki oturumlarınızın geçmişi konuşarak harcanmasına neden olabilir.

Psikolog tek bir yaklaşıma bağlı kalmadan çeşitli psikoterapi stillerini de birleştirebilir. Aslında, terapistin sabit bir terapi ekolüne bağlanmasına gerek yoktur.  Bunun yerine, farklı yaklaşımlardan öğeleri harmanlayan ve her müşterinin ihtiyaçlarına göre kişiye özel tedavi uygulayan psikologlar daha başarılıdır.
Bilinmesi gereken bir diğer  önemli şey de psikoloğun sizin ihtiyacınız olan alanda yeterli bir uzmanlığa sahip olup olmadığıdır.

Psikoterapide kullanılan farklı yaklaşımlar nelerdir?

Psikoterapi yaklaşımları psikologlar için sorunların çözümünde yol haritası olarak işlev görürler. Müşterilerinin sorunlarını anlamada ve çözüm üretmede onlara rehberlik ederler. En sık kullanılan psikoterapi yaklaşımları  şunlardır:

 

• Psikanaliz ve psikodinamik terapiler: Bu yaklaşım sorunlu olan davranışların, duyguların ve düşüncelerin altında yatan bilinçsiz motivasyonları keşfederek değiştirmeye odaklanır. Psikanalitik yönelimli tedaviler terapist ve hasta arasındaki yakın bir çalışma ortaklığı ile karakterizedir. Hastaların terapötik ilişki ortamında psikologla olan etkileşimleri incelenir.  

• Davranış terapisi:  Bu yaklaşımda, normal ve anormal davranışların gelişimindeki öğrenmenin rolü üzerinde durulur. İnsanların davranışlarının şekillendirilmesinde ödül ve ceza yöntemleri kullanılır. Şartlanmalar üzerinde durulur. Davranış terapilerine daha sonra eklenen Bilişsel davranışçı terapiler ise hem düşüncelere hem de davranışlara odaklanan bir yaklaşımdır.

• Bilişsel terapi :  Bilişsel terapi insanların ne yaptıklarından  ziyade ne düşündüğüne odaklanır. Bilişsel terapistler  işlevsiz duygu ya da davranışlara yol açan şeyin bozuk düşünceler olduğuna inanır. İnsanların düşünceleri  değiştirilerek, kendilerini nasıl hissedecekleri ve nasıl davranacakları belirlenebilir. Önemli temsilcileri Albert Ellis ve Aaron Beck’tir.

• İnsancıl terapiler:  Hümanist temelli bu yaklaşımlar rasyonel seçimler yapmak ve maksimum potansiyeli geliştirmek için insanların kapasitesini vurgular. Danışan odaklı bir yaklaşım olan insancıl terapilerde diğerleri için duyulan endişe ve saygı da önemli konulardır.Hümanist filozof Jean-Paul Sartre'ın  hümanistik yaklaşımı Martin Buber ve S.Kierkegaard’ın tedavi yaklaşımlarını bu türden etkilemiştir.
  

• Gestalt terapi: Organizmayı bütün olarak ele alır,  şimdi ve burada farkındalığı oluşturmaya çalışır. Kişinin yaptıklarının sorumluluğunu almasına vurgu yapar.

• Varoluşçu terapi: Özgür irade, self-determinasyon ve anlam arayışı üzerinde durur.

• Bütünleştirici ya da bütünsel tedavi: Birçok terapist herhangi bir yaklaşıma kendilerini bağlamaz. Bunun yerine, farklı yaklaşımlardan öğeleri harmanlayarak her müşterinin ihtiyaçlarına göre kişiye özel tedaviler planlar.

 

Ne zaman psikoterapi almayı düşünmelisiniz?

Psikoterapi hakkında birçok önyargı ve mitler vardır. Psikoterapi hakkında var olan butür yanlış bilgiler, insanların terapiyi denemek için isteksiz olunmasına da neden olmaktadır. Oysaki gerçek bilgiye önyargılarla hareket ederek değil deneyerek ulaşılabilir.Yaşam kaliteniz düştüğünde  psikoterapi size yardımcı olabilir.  Örneğin  sinirlilik yaşam kalitenizi ciddi ölçülerde düşürebilir ve öfkenizin üstesinden gelmek için psikoterapi almaya gerçekten değer. Bazı insanlar kendisini uzun süredir depresif, kaygılı ya da kızgın hissettiğinde psikoterapi ararlar. Bazıları ise duygusal veya fiziksel refahına engel olan bir kronik hastalık için yardım isteyebilir. Yine bazıları da yaşamlarının bir dönemindeki olaylar nedeniyle kısa vadeli sorunlar yaşayabilirler.Örneğin bir boşanma sürecinden geçiyor olabilirler,yeni bir iş ile kendini boğulmuş hissedebilirler ya da  bir aile üyesinin ölümüne kederlenebiliriler.

• Eğer  şu belirtileriniz varsa psikoterapi size faydalı olabilir:

1. Kendinizi uzun süredir çaresizlik ve üzüntülü bir duygu durumunda hissediyorsanız.
2. Sorunlarınızın çözümünde  aile ve arkadaşlarınızın yardımı yeterli gelmiyorsa.
3. İşlerinizi yürütmekte zorlanmaya başladıysanız ve konsantre olamıyorsanız.
4. Günlük hayatınızda aksamalar varsa
5. Gelecekle ilgili sürekli bir endişe içindeyseniz.
6. Çok fazla alkol ya da uyuşturucu kullanıyorsanız
7. Agresif eylemleriniz  size ya da başkalarına zarar veriyorsa.

Psikoterapi hangi hastalıkların tedavisinde yaralı olur?

Psikoterapi, bir çok ruh sağlığı sorunlarının tedavisinde yararlı olabilir. Psikoterapinin başarıyla uygulandığı hastalıkların bazıları şunlardır:

1. Anksiyete bozuklukları, örneğin obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), fobiler, panik bozukluğu ya da travma sonrası stres bozukluğu gibi (TSSB)
2. Duygudurum bozuklukları, depresyon ya da bipolar bozukluk
3. Bağımlılık, alkolizm, ilaç bağımlılığı veya kompulsif kumar bağımlılığı gibi
4. Yeme bozuklukları, anoreksiya ya da bulimia gibi
5. Kişilik bozuklukları, borderline kişilik bozukluğu ya da bağımlı kişilik bozukluğu gibi
6. Şizofreni veya gerçeklikten kopmanın neden olan diğer bazı bazı psikotik bozukluklar (psikotik bozuklukların ciddi belirtileri ilaçla kontrol edildikten sonra uyguanan psikoterapilerdir )

Psikoterapi hastalık dışında hangi sorunların çözümünde faydalı olabilir

1. Yakın çevrenizdeki örneğin  eşiniz veya bir başkası ile yaşadığınız çatışmaların çözülmesinde
2. İş ya da diğer durumların oluşturduğu anksiyete veya stres etkileirnin giderilmesi için
3. Büyük yaşam değişiklikleri, boşanma, sevilen birinin ölümü veya bir iş kaybı gibi
4. Sağlıksız reaksiyonları, yönetmeyi öğrenmek için. Öfke ya da pasif-agresif davranışlar gibi
5. Devam eden ya da ciddi fiziksel sağlık sorunları. Diyabet, kanser ya da uzun vadeli (kronik) ağrı
6. Fiziksel veya cinsel tacizden kurtulmuş olmak ya da bunlara  tanık olmak
7.  Uyku sorunları

Örneklerle psikoterapi uygulama sürecinin aşamaları

• Psikoterapi nasıl yapılır
  

Psikoterapi nasıl yapılır sorusu en çok merak edilen konuların başında gelir. Psikoterapi genellikle zaman sınırlıdır ve terapide gerçekleştirilmek istenen  belirli hedefler üzerinde durulur. Psikoterapi uygulamaları ortalama haftada 1 defa 50 dakikalık seanslar şeklinde yürütülür. Günümüzde psikoterapiler genelde kısa süreli ve 1 yıldan daha az süre ile yapılmaktadır. Ancak terapi süreci ne kadar uzun olursa tedavi başarısının da o derece de yüksek olacağını gösteren bazı araştırmalar vardır. Uzun süreli terapiler sorunların tekrarlama oranlarını azaltabilmektedir.  Kişi kendi isteği ile güvenli ve destekleyici bir terapi sürecine girerip değişim için motive olursa psikoterapi  daha başarılı sonuç verir. Psikoterapi sürecinde bazı düşünce ve davranış değişikliklerinin ortaya çıkması amaçlanır, alışık olmadığınız ya da istekli olmadığınız davranışları zamanla yapmaya başlarsınız.

• İlk psikoterapi oturumunda neler yaşanır
  

Psikolojik sorunlar için bir psikoloğa başvurmak çoğu kişi için kolay değildir ve hiç kimse bir sabah kalkıp bu gün psikoloğa gitmeliyim diyerek psikoloğa başvurmaz. Yaşanan bir çok sıkıntılı süreçten sonra bu karar verilir. Kişisel sorunlarını paylaşmanın güçlüğünü ve kaygısını yaşayan kişi bu kaygıdan ancak psikoğa başvurma kararını olgunlaştırarak kurtulabilir. Psikologlar günde ortalama 6-8 kişi ile 50-60 dakika süren seanslar yapmaktadırlar. Bu nedenle sorunlarınız onlara tuhaf gelmez, düşüncelerinizden ya da yaşadıklarınızdan dolayı yadırganmazsınız.

• Sonra ne olur
  

İlk psikoterapi seansı genelde bir değerlendirme ve bilgi toplama seansıdır. Bu nedenle sihirli bir değnekle ilk seansta sorunlarınızın çözüleceğini düşünmemelisiniz. Psikolog sizin sorununuzla ilgili bir tanılama yapmak için şimdiki durumunuz ve geçmişinizle ilgili bazı bilgilere ihtiyaç duyar. Ona hayat hikayenizi anlatmanız gerekebilir. Siz hikayenizi ve sorunlarınızı anlatırken o sizi yargılamadan dinler. Bu günkü sorunun ne zaman ve nerede başladığı, nasıl başladığı tespit edilmeye çalışılır. İlk seansın sonunda psikolog zihninde sizin için genelde geçici bir tanı oluşturur. Sorununuz ve psikolojik durumunuza göre bir terapi şekli belirleyerek sürecin nasıl işleyeceğini size aktarır. Gerekli görürse kişilik testi gibi bazı testler uygulayabilir. Eğer ilaç kullanmanız gerektiğini düşünürse o zaman sizi bir psikiyatrsite de yönlendirecektir. Her seans bitiminde farklı duygular yaşayabilirsiniz. Seanslardan bazen mutlu, bazen hüzünlü, bazen de endişeli bir ruh haliyle ayrılırsınız. Bu terapi sürecinin bir gereğidir.

Daha fazla bilgi için bir önceki yazımızda değindiğimiz Psikoterapi nedir ve nasıl yapılır konulu yazımızı okuyabilir, görüş ve önerileriniz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Yayın tarihi: 01/07/2016

©Telif hakkı: (Kaynak: www.onlineterapiler.com) çalışır şekildeki link eklenmeden kısmi alıntı yapılamaz.Yazının tamamı kopyalanamz.